Eastern European Construction Forecasting Association

Deklaracija i poziv vlastima

21-05-2024

    Deklaracija i poziv vlastima

    Učestvuj u diskusiji u okviru Beobuild FORUM-a

    Na osnovu aklamacijski iskazanih mišljenja Foruma - više od 350 arhitekata i inženjera različitih struka, konzervatora, prostornih planera, pravnika, ekonomista i istoričara umetnosti usvojena je deklaracija sa zahtevima, povodom najavljenog rušenja i radikalne promene namene kompleksa Beogradskog sajma i ansambla Generalštaba i Ministarstva odbrane. Deklaracija predstavlja zvanični stav pomenutih predstavnika stručne zajednice, kao i predstavnika institucija i organizacija sa ciljem postizanja šireg polja konsenzusa oko pitanja zaštite kompleksa Beogradskog sajma i Generalštaba, ali i apel najvišem nivou vlasti da se razvoj grada vrati u ustavne i zakonske okvire. Pun legitimitet deklaraciji i njenim zahtevima kroz podršku dale su sve relevantne stručne institucije i organizacije u Srbiji, uključujući:

    Akademiju inženjerskih nauka Srbije, Akademiju Arhitekture Srbije, Udruženja arhitekata Srbije, Arhitektonskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Građevinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Geografskog fakulteta Univerziteta u Beogradu - Katedre za prostorno planiranje, Društva arhitekata Beograda, Društva arhitekata Novog Sada, Društva arhitekata Niša, Društva arhitekata Zrenjanina, Društva arhitekata Valjeva, Društva vranjskih arhitekata, Instituta za arhitekturu i urbanizam Srbije, Udruženja urbanista Srbije, Ženskog arhitektonskog društva, Društva konzervatora Srbije, Udruženja pejzažnih arhitekata Srbije, kao i brojne druge organizacije i istaknuti pojedinci.

    OBRAZLOŽENJE DEKLARACIJE:

    Suočeni sa pretnjom rušenja Beogradskog Sajma i ansambla Generalštaba i Ministarstva odbrane, možemo konstatovati da naše društvo prolazi kroz urbanističku degradaciju građene sredine koja se sprovodi kroz sistemsko urušavanje pravnog poretka Republike Srbije. Drugim rečima, urbanističke odluke kojima se trajno menja pejzaž, namene i korišćenje prostora, ekološka i funkcionalna matrica Beograda, sprovode se daleko od očiju javnosti na izrazito nezakoniti i protivustavan način. Ova duboka kriza postaje utoliko veća zbog gubitka sposobnosti društva da zamišlja drugačiju budućnost gradova od one koja je striktno vođena interesima manjih interesnih grupa, privatnog kapitala i finansijske politike.

    Arhitektonsko-konstrukcioni značaj ovih objekata, višestruko je stručno verifikovan kao vrhunska vrednost graditeljstva Srbije u drugoj polovini 20. veka. Najavu njihovog delimičnog ili potpunog rušenja smatramo u potpunosti neprihvatljivom.

    Namere o uklanjanju zakonom zaštićenih objekata je protivustavna i protivzakonita, a radikalna promena namene i korišćenja gradskog zemljišta na kojem se oni nalaze nisu proizvod šireg društvenog konsenzusa o javnom interesu. Ovom deklaracijom se ističe važnost stvaranja šireg društvenog konsenzusa u stvaranju održivog grada, prostora koji odražavaju naše zajedničke vrednosti i potrebe i pružaju dostojanstven i kvalitetan život svim svojim stanovnicima. Deklaracijom se takođe želi iskazati stav koji stoji u suprotnosti sa antikulturom korupcije i klijentelizma koja je obesmislila arhitektonsku profesiju i zalaže se za transparentnost, profesionalni integritet, demokratičnost i inkluziju u svim urbanističkim procesima.

    Nedopustivo je da se zakoni i urbanistički planovi zloupotrebljavaju od strane državne i lokalne uprave, da se javnim mnjenjem manipuliše i da odluke o budućem razvoju kompleksa Beogradskog sajma i ansambla Generalštaba i Ministarstva odbrane donose isključivo nekompetentni ljudi sa državnog vrha.

    Od 2015. godine, nekada osnovni strateški urbanistički dokument, Generalni urbanistički plan (GUP) u suštini je skrajnut u procesu odlučivanja o urbanističkom rastu i razvoju Beograda. Umesto da usmerava akcije urbanističkog razvoja Beograda, GUP je postao servis investitora kada je podoban, a kada to nije preskače se izradom PPPPN čime se potpuno remeti planski sistem u Srbiji, kao i funkcionisanje održivog urbanog razvoja Beograda. Projekat „Beograd na vodi“ inicijalno je utemeljen na kršenju ustava i zakona Republike Srbije, pa su i sve kasnije aktivnosti na njegovom proširenju moraju posmatrati kroz tu prizmu.

    S tim u vezi, nezakonite su i izmene prostornog plana područja posebne namene (PPPPN), kojima se iz temelja menja postojeći prostorni plan, tako što se njegov obuhvat višestruko proširuje. Smisao i suština izmena postojećeg prostornog plana jeste u izmenama koje se prave unutar postojećeg obuhvata tog prostornog plana, o čemu govori i Pravilnik o sadržini, načinu i postupku izrade dokumenata prostornog i urbanističkog planiranja.

    Ovaj idejni koncept pokreće i ključno pitanje obima i rasta stanogradnje koja preplavljuje ceo prostor starog i novog Beograda, bez ikakve realne ili studijski argumentovane potrebe, ali uz izrazite interese investitora, bez ispitivanja porekla njihove imovine. Dok broj stanovnika i domaćinstava prema Popisu iz 2022. godine stagnira od 2011, broj stanova enormno raste. Utoliko i novozamišljeni stanovi na mestu Beogradskog sajma potenciraju dalje narastanje ove disproporcije.

    Konačno, za oba projekta postoji izuzetan interes javnosti, ne samo stručne, pa se u tom smislu njihova realizacija ne sme vršiti / obavljati neposrednim pogodbama i dogovorima sa odabranim investitorima, na netransparentan način i bez aktivnog učešća javnosti i struke oslobođene političkog pritiska. Kao izabrani predstavnici stručne zajednice izražavamo svoj stav sa namerom otvaranja šireg društvenog dijaloga kako sa građanima tako i sa donosiocima odluka, te da svoju ekspertizu stavimo u službu javnog interesa i zaštite kulturno-istorijskog nasleđa Srbije.

    UKLjUČITI BEOGRAD NA KOLOSEK ODRŽIVOG URBANOG RAZVOJA

    uz četiri konkretna zahteva:

    • Ukidanje postojeće i donošenje nove odluke, koje sadrži i materijalno odgovara prvobitnom rešenju Vlade Republike Srbije (br. 633-5959/2008 od 15.1.2009. godine) o proglašenju kompleksa Beogradskog sajma za spomenik kulture kao celine, (koja je nezakonito stavljena van snage 22.1.2009.) koja bi uključila Hale 2, 3 i 4, koje su po svakom osnovu celina sa Halom 1, i utvrdila mere zaštite za prostor Beogradskog sajma u celini.

    • Da se za ceo prostor Beogradskog sajma izradi i usvoji urbanistički (PDR), a nikako prostorni plan područja posebne namene (PPPPN), uz primenu odgovarajućih konsultacija i stručne argumentacije sa gradskim vlastima i investitorima, uz demokratsko učešće građana, a nakon rehabilitacije / povratka na prvobitnu Odluku o zaštiti Beogradskog sajma kao celine iz 2009. godine i nakon sprovođenja međunarodnog konkursa za obnovu, uređenje i unapređeno rešenje prostora Beogradskog sajma.

    • Da se ansambl Generalštaba i Ministarstva odbrane kategoriše u status kulturnog dobra od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju.

    • Da se ansambl Generalštaba i Ministarstva odbrane restaurira i sanira u skladu sa već utvrđenim merama zaštite koje propisuju vraćanje u prvobitno stanje. Da se strateška pozicija pomenutog ansambla u zoni u kojoj su locirane i druge institucije od nacionalnog značaja (Vlada Republike Srbije, MIP, Apelacioni i Upravni sud) ispoštuje, te da se zadrži njena upravno– administrativna namena, ne dozvoljavajući intervencije i transformacije po željama investitora koje profanišu karakter ovog prostora.

    • Da se stave van snage svi memorandumi, sporazumi i ugovori, kao i da se ukinu sve odluke koje su direktno suprotne zakonima, propisima i obavezujućim aktima države Srbije, a tiču se kompleksa Beogradskog sajma i ansambla Generalštaba i Ministarstva odbrane.


    Tekst deklaracije sa zahtevima poslat je Predsedniku Republike, Ministarstvu građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, Ministarstvu kulture, Ministarstvu finansija, Republičkom i gradskom zavodu za zaštitu spomenika, Urbanističkom zavodu, Republičkoj direkciji za imovinu, Direkciji za građevinsko zemljište, Republičkoj agenciji za prostorno planiranje i Ministarstvu odbrane.

    Generalštab foto: Helivideo.rs